Kumluca Hakkında

1924 yılında Kuzca Bucağının merkezi Gödene'ye (Altınyaka) alınmış ve zamanla göçebe halkın yerleşerek kalabalık bir merkez haline getirdiği bugünkü ilçe merkezinin bulunduğu yerde kumluca bucağı kurulmuştur. Kumluca bucağı sonraları daha da büyümüş, 7033 sayılı kanunla 1958'de Finike'den ayrılarak ilçe olmuştur.

Henüz bugünkü ilçe merkezinde hiç, yerleşme yokken, Sarıkavak'tan bir köylü Gavur deresinin batı kıyısında kumluk ve fundalık bir arazi olan şimdiki şehir merkezinin bulunduğu yere karpuz ekmiş. Kumsal ve verimli arazide karpuzlar oldukça iri olmuş. Yetişen karpuzları yetiştiricisi köylere götürüp satarken, köylüler bu karpuzları nerede yetiştirdiğini sormuşlar. O da "derenin kıyısındaki kumluca yerde" diye cevap vermiş. Bu köylünün meşhur karpuzlarının methi, karpuzların yetiştiği yerin adının zamanla "Kumluca" olmasına neden olmuştur.

Coğrafya 

Kumluca İlçesi, Batı Akdeniz bölümünün, Antalya Körfezi'nin batı kısmındaki Teke Yarımadası diye adlandırılan Antalya Körfezi ile Fethiye Körfezi hizasında Akdeniz'e doğru uzanan uzantı üzerinde ve Antalya'ya 90 km uzaklıktadır. İlçenin yüzölçümü 1253 km2'dir. İlçenin güneyinde Akdeniz, batısında Finike ilçesi, batı ve kuzeybatı yönünde Elmalı ilçesi bulunmaktadır.

İlçe üç tarafı dağlarla çevrili, denizden kuzeye doğru uzanarak tatlık mevkiinde son bulan verimli bir ova üzerinde yer almaktadır. Bu ovanın doğuya doğru uzantısı üzerinde Mavikent beldesi bulunmaktadır. Ova üzerinde Mavikent'ten başka altı köy daha vardır. İlçenin kuzeyindeki dağlar gittikçe yükselerek Beydağları'na kadar uzanan engebeli bir arazi oluşturmuştur.

İklim 

Kumluca'da yazları kurak ve sıcak, kışları ılık ve yağışlı geçen tipik bir Akdeniz İklimi hüküm sürer. İlçe merkezine hemen hemen hiç kar yağmaz. Fakat Altınyaka, Gölcük, Kuzca, Büyükalan ve Dereköy gibi yüksek yerlere kış aylarında kar yağar.

Turizm 

İlçede; Olympos, Corydella, Rhodiapolis, İdebessiois, Gagae gibi önemli antik kentler bulunmaktadır. Özellikle, Olympos çok fazla yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilmektedir. 1991 yılında bu antik şehirde yapılan çalışmalar ve ortaya çıkarılan tarihi eserler, buranın tarihi ve turistik değerini daha da artırmıştır.

İlçenin sahil şeridi 30 km.'dir. Bu sahil şeridinde Çavuşköy Kasabası'ndaki Adrasan koyu ile Olympos koyu; otel, motel, pansiyon ve restoranları ile yerli ve yabancı turistlere hizmet vermektedir. Mavikent Kasabası Karaöz Koyu'nda ise, tatil siteleri bulunmaktadır. Mavikent beldesi ile Finike ilçe sınırı arasındaki sahil şeridi, şu anda sadece yöre halkı tarafından inşa edilmiş ahşap evler (obalar) ile iskan edilmiştir. Ancak, Mavikent ve Beykonak sahillerinde tatil siteleri inşaatları yapımı da devam etmektedir. Ayrıca yayla turizmi olarak yerli ve yabancı turistler için yaylalara turlar düzenlenir.

İlçe bağlısı olarak merkez hariç olmak üzere ilçe merkezine bağlı; 3 belde, 24 köy ve 20 mahalleden oluşmaktadır.

Ekonomi 

İlçe ekonomisinde ana gelir kaynağı seracılıktır. Seracılık ilçe nüfusunun tamamına yakınını doğrudan etkilemektedir. Çünkü ilçede yaşayan tum halk seracılığın ve portakal bahçelerinin ekonomisi ile işlerini yönlendirmektedir. İlçede turizm Çavuşköy Kasabası'ndaki Adrasan koyu ile Olympos koyu'ndaki otel, motel, pansiyon ve restoranları ile yerli ve yabancı turistlere hizmet vermektedir. Mavikent Kasabası Karaöz Koyu'nda ise, tatil siteleri bulunmaktadır. İlçede sanayi tesisi bulunmamaktadır.

Köyleri 

Altınyaka, Belen, Beşikci, Büyükalan, Çayiçi, Dere, Çaltı, Erentepe, Güzören, Gölcük, Hacıveliler, Hızırkahya, İncircik, Karacaören, Kavak, Karacaağaç, Kuzca, Ortaköy, Sarıcasu, Salur, Toptaş, Yazır, Yenikışla, Yeşilköy

GELENEK-GÖRENEKLER MAHALLİ OYUNLAR
Grup oyunları oynanmayıp, ferdi oyunlar oynanmaktadır. Yörenin en meşhur oyunu teke zortlatmasıdır. Yayla yolları, çiftetelli ve kırmızı gül oyunları ile Muğla ve Ege yöresinin zeybek oyunları oynanır. Son yıllarda Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğünce açılan Teke Yöresi Halk oyunları kursu ile yöresel oyunlar halkımıza dahada iyi öğretilmektedir. Ayrıca KUMTAD Kumluca Kültür,Turizm,Tanıtma ve Dayanışma Derneğinin Halkoyunları ekipleri vardır.

DEVE GÜREŞİ
Halk deve güreşini çok sever.Her kış birkaç sefer deve güreşleri tertiplenir. Bu güreşlere kadın, erkek ve çocuklar gelerek eğlenirler. Bu Güreşlerde Kumlucanın dışında Kale (Demre) İlçesi ve Aydın-Denizli İllerinden Develer gelir.

GELENEKSEL DÜĞÜN TÖRENLERİ
İlçemizde evlenme olayı şöyle gerçekleşir:önce oğlan tarafından bir kişi kız tarafından bir kişi ile kızın babasına dünür olarak geleceklerine dair haber gönderir. Perşembe akşamı evlenecek oğlanın babası,annesi varsa amcası,dedesi,ninesi birlikte kız evine giderler. Bir iki saatlik sohbetten sonra asıl konuya geçilir.Oğlan tarafının en yaşlısı "Allah'ın emri,Peygamberin kavli ile kızınız ................'i oğlumuz .................'a layık gördük,siz de layık görüyorsanız evlendirmek istiyoruz" diyerek kız tarafının en yaşlısından kızı ister.Genellikle gönüllü de olsalar kızı hemen vermezler."Onbeş gün düşünelim,Allah çiftlediyse bu iş olur." derler.Onbeş gün sonra tekrar gidildiğinde gönülleri varsa kızı verirler. Başka bir gün sonra perşembe akşamı da düğün tarihi ve gelin adayına neler takılacağı konuşulur. Düğün Hazırlıkları bir hafta önceden başlar.Bu hazırlıkların bazıları şunlardır. Köyün Gençleri Düğünde kullanmak için Dağdan odun toplarlar.Keşkeklik Buğday hazırlanır.Ekmeklik un için değirmene gidilir.v.s. Düğün oğlan evinde Salı günü veya Cuma günü başlar. Oğlan evinde yapılan bu törene oğlan kınası denir. Aynı gün öğleyin "kendirlik" denilen törenle kız evine gidilir, kızın çeyiz olarak hazırladığı eşyalar alınır ve oğlanın evine serilir. Bu törende gençler de kız evinden aldıkları ve özel olarak kız tarafından bu gün için hazırlanmış yastığı alarak "yastık yarışı" denilen koşu yarışına başlarlar. Koşuda öne geçen yastığı alır ve oğlan evine kim önce yastığı getirerek oğlana verirse oğlandan bahşişini alır. Aynı törende oğlanın kıza takacağı takılarla elbiselerde kıza gönderilir. Çarşamba veya cumartesi günü ise kız evinde kız kınası denilen tören düzenlenir.Akşam eğlenirken kıza kına yakılır. Köyün diğer genç kızlar da gelin adayının çevresinde oynayarak maniler söylerler.

Yine bu tören sırasında oğlan ve kızın anne-baba ve akrabaları gelin adayına para veya bilezik kolye gibi hediyeler verirler.Bu yeni kurulacak yuvaya akrabaların bir katkısı anlamına gelmektedir. Perşembe veya pazar günü ise "gelin alma" töreni ile düğün sona erer. Gelinin yeni evine girişi de özel bir törenledir.Gelin evine girmeden önce kurban kesilir, kapının önüne köylülerin ekmek pişirdikleri saç konur.Sacın üstüne içi su dolu bir ibrik konur. Gelin adayının gireceği kapıya bir de ince ip bağlanır.Gelin önce sacın üstündeki ibriğe bir tekme vurarak suyu döker. Sonra eline verilen keser ile kapının yan tarafına bir çivi çakar. İşaret parmağına kaynanası tarafından sürülen tereyağını kapının üst pervazına sürer. Sonra da ipi kırar içeriye girer. Gelini getiren atın sahibine bahşiş verilir ve at taş atarak kovalanır.Bunun anlamı atın bu eve bir daha gelin getirmemesi dileğidir. Eğer gelin, karısı ölmüş bir damat ile evleniyorsa eve pencereden girer.Bunun da anlamı yeni gelinin de aynı kapıdan girmesi ona da ölüm getireceğine inanılmasıdır. Erkekde eve girerken arkadaşları tarafından çeşitli şakalarla dövülerek eve girer. Düğünlerde seyirlik oyun olarak "Arap Oyunu" denilen ve halkı eğlendiren oyunlar oynanmaktadır. Bu oyunda,erkeklerin kılıklarını değiştirerek kız ve arap ile efe rollerini paylaşarak oynadıkları çeşitli olaylarla halkı eğlendirirler. Ayrıca Teke Yöresine has Topal oyunu oynanır. Gelin Bir başka köye gidiyorsa Köyün gençleri Oğlan tarafından Ergenlik adı verilen bir bahşişi almadan Gelini evin kapısından çıkarmazlar. Bu bahşiş düğündeki çalışmaları karşılığı ve gelinin bir köydeki gençler yerine bir başka köye gitmesi karşılığı alınır ve köyün gençleri bu bahşiş ile topluca eğlenir.Günümüz düğünleri ise düğün salonlarında bir akşam kadın erkek karışık eğlence şeklinde olmakta ertesi günü gelin alması yapılmaktadır. Yukarıda anlatılan düğünlerin benzerleri dağ köylerinde halen yaşatılmaktadır.

MAHALLİ YEMEKLER VE SOFRA ADABI
Kış günlerinde buğday,mısır,nohut ve fasulyeden yapılan kölle ile yine mısır unundan yapılan arabaşı,Genellikle düğün ve toplu yemeklerde buğdaydan yapılan keşkek ve yayla kesimlerinde yapılan höşmerim yemekleri meşhurdur. Bu yemekleri bilhassa sülalede en yaşlı ailenin evinde yaparlar. Diğer akrabalar o eve davet edilir. Bu toplantılarda sohbetler edilir, zekir oyunları oynanır, böylece akrabalar arasındaki sevgi saygı bağları kuvvetlenmiş olur. Sofra kurulunca yemeğe önce büyüklerin başlaması adettendir.Arife ve Kandil günleri yine bir aile büyüğünün evinde topluca yemek yenir. Kurban bayramında Kurban kesildikten sonra dağlık olan köylerimizde mahellenin bir yerinde topluca herkesin katılımı ile diğer mahallelerden gelen misafirlerle birlikte kurban eti yenir.

İLÇENİN MİLLİ ÖRF VE ADET, GELENEK VE GÖRENEKLERİ
Köylerimizde bayram günlerinde şöyle bir adet vardır:Bayram namazından çıkıldıktan sonra halk ve köyün çocukları köy meydanında toplanırlar.Meydanın ortasında bir kilim serilir.Kilimin üstünde herkes birer ikişer kilo şeker döker. Köyün imamı bir dua okuyarak çocuklara elindeki çubukla bir işaret verir. Bu işareti alan çocuklar hemen kilimin çevresinde halka halinde toplanarak şekerlerden yemeğe başlarlar. Bundan sonra topluca evler gezilir, bayramlaşılır,ihtiyarların hatırı sorulur. Daha önce köyde,köylüler arasında bir takım kırgınlıklar olmuşsa muhtar, ihtiyar heyeti ve diğer büyükler tarafından barıştırılır. Bayramda köyde hiç küs kimse kalmaz.Kumluca'nın bilhassa Erentepe, İncircik, Karacaören, Kuzca gibi dağ köylerinde ise Ekin ekme ve biçme imece usulü yapılır. Köylüler toplanarak hep birlikte çalışırlar. Kimin ekini Ekiliyor veya biçiliyorsa,o köylü tarafından bir oğlak kesilerek öğleyin yenilir. Bir davulca ile bir zurnacı da çaldıkları müzikle çalışanları eğlendirirler. Ova köylerinde ise geniş çapta imece olmamasına rağmen, seralara plastik örtüleri örtülürken yardımlaşılır.

MAHALLİ KIYAFETLER
Eskiden erkekler "çakşır" denilen şalvarları, kadınlar da daha ziyade düğünlerde "üç etek" denilen uzun etekliye belden kuşaklı bir elbise giyerler. Erkekler çakşırların üstüne (belden yukarı) çizgili gömlek ve bele işlemeli, beyaz kuşak kuşanırlardı.Bugün bu yöresel elbiseler giyilmez olmuş,fakat kadınlar hala sandıklarında üç eteklerini saklamaktadırlar.

MAHALLİ EL SANATLARI
İlçemizin bilhassa Erentepe köyünde çul,çuval (gireniz çuval= Döşemealtı halılarındakine benzer motifleri vardır.), ihram denilen örtüler dokunurdu. Seracılığın yaygınlaşması ve gelirinin daha fazla olması nedeni ile bu mahalli el sanatları terkedilmeğe başlamıştır. Yine Kuzca köyünde de tahta kaşık ve bıçak sapı yapılmaktadır. İlçe Merkezinde ise orak, çapa, keser, tahra, pulluk yapan demirciler vardır.İlçemiz Çavuş (Adrasan) Köyünde hasır dokunmaktadır. Köylüler bu işi ata mesleği olarak benimse diklerinden çok güzel eserler çıkarmaktadırlar. Hasır Adrasan Gölünde yetişen bir tür kamıştan yapılmaktadır. Kamışlar Ağustos ayı içinde biçilerek kurutulur.
Hasır tezgahı 1,80 x 3.00 metre ebatında bir düzenektir. Dokuma esnasında sık sık su serpilir.

BÜYÜKLER VE KÜÇÜKLERİN EĞLENCE OYUNLARI
Eskiden bilhassa uzun kış gecelerinde belli evlerde toplanan insanlar zekir oyunu oynarlardı.Bu oyun bir tepsinin üzerine kapatılan 9 fincan ile iki takım arasında oynanır.Takımlardan birisi fincanlardan birisinin altına küçük bir parça saklar karşı tarafta bu fincanı bulmaya çalışır. Ayrıca Dokulcun, Üçek gibi oyunlar halk arasında, gençler arasında çelik çomak,uzun eşek, birdirbir, çocuklar arasında körebe, göçek beştaş gibi oyunlar oynanırdı.

EFSANELER
Tarihçi Homeros'un bir efsanesi vardır ki; bu efsanede anılan yer Kumluca'nın Yazır Köyü sınırları içinde bulunan Çıralı(Olympos)dır.

Efsane şöyledir:
Eski yunanistan'ın Argos ilinde Efry Kralı'nın talihsiz fakat yiğit bir oğlu varmış.Asıl adı Hipponus olan bu delikanlı bir gün avlanırken yanlışlıkla kardeşi Belleron'u öldürmüş. Bundan sonra ona "Belleron'u yiyen" anlamında olan Bellerofon adını takmışlar. Keder içinde baba ocağını terketmiş ve o zamanki Tirynt şehrine ve oraların Kralı Proetos'un yanına gelmiş.Onun konuğu olmuş. Kral Proetos'un güzel karısı tanrısal Ante,yakışıklı Bellerofon'a tutulmuş. Ne varki dürüst delikanlı bu aşka mukabele etmemiş. Kadın da o hırsla ve kinle kocasına: -Bana aşk ilan ederek benimle birleşmek isteyen Bellerofon'u öldürmezsen, Tanrılardan senin helakini dilerim,demiş. Karısının böyle konuşması üzerine Kral Proetos çok kızmış, ama elini konuğunun kanı ile kirletmek istememiş.Bir tahtaya birşeyler yazmış, tahtayı dokuz defa sarmış, Bellerofon'un eline tutuşturarak kaynatası Lykia ülkesinin Kralı lobates'e götürmesini söylemiş. Tahtada, Bellerofonun Kraliçe Ante'ye sarkıntılık ettiği,bu sebebten de öldürülmesi yazılı imiş.Bellerofon ölüm fermanı koltuğunda olduğu halde,Lykia'ya gelmiş.Lykia (Likya) ülkesinin başşehri olan Xanthos (Kısantos=Kınık)'taki Kral sarayına varmış.Kral Lobates, kendisini sevgi ile karşılamış, dokuz gün, dokuz gece konuk etmiş.Hergün bir boğa kesip ikramda bulunmuş. Onuncu gün sabah olunca,kral, damadı Proetos'tan getirdiği mektubu istemiş. Okuyunca Bellerofon'un öldürülmesi gerektiğini anlamış. Ne varki lobates de elini kana bulamak istememiş ve onu Lykia ülkesinde dehşet saçan Himera ejderhasını öldürmeye göndermiş. Himera ejderhası o zamanlar Himera dağının eteğinde imiş. Aslan gibi kükredikçe ağzından alevler fışkırırmış, değdiği herşeyi yakarmış.Mitolojide kanatlı bir at olarak tanınan ve adı pegasus olan atı,tanrılar yardımı ile Bellerofon yakalamış ve üstüne binmiş.Atın üstündeki Bellerofon'u gören ejderha doğuya doğru kaçmaya başlamış.Ancak önüne deniz çıkmış.Bellerofon ejderhayı denizin kıyısında yakalayarak atı ile gökyüzüne yükselmiş ve ejderhaya yukardan saldırarak, onu mızraklamış Ejderha ölmüş ama alev fışkırtan ağzı Yazır Köyü'ndeki Çıralı (Olympos)'da hala alev fışkırtmaya devam etmektedir.Çıralı denilen yerde gerçekten devamlı olarak alevler çıkan bir yer vardır. Tabii bu alevler gerçekte Himera ejderhasının ağzından çıkan alev değil, yerden çıkan bir yanıcı gazın tutuşmasındandır. GÜZÖREN KÖYÜ (SAVRUN)DE ULU KİŞİ Rivayete göre yaklaşık 400-450 yıl önce Bugünkü Elmalı ilçemizde ikamet ettiği söyleniyor."Dede" ismiyle bilinen bu zat,ulu kişi çok gezer.çok gezdiği için çevre il ilçe ve köylerde bilinen ve tanınan bir kişidir.Çok iyi huylu,iyi kalpli,herkese hayır dua eden,herkesi seven ve hoşgörüyle yaklaşan kişiliği bilinen özellikleri.Bölgede tüm insanların sevip saygı gösterdiği Dede vasiyetinde şunu der; "herkes gibi bende öleceğim,ben öldüğümde benim cenazemi kim kaldırıp götürürse onlar beni kendi memleketlerine götürüp defnetsinler" der.bir gün gelir Dede vefat eder.Bu vasiyeti bilen köy ve kent halkları akın akın elmalıya gelirler,ama birtürlü cenazeyi kaldıramazlar.Derken İlçemiz Güzören (Savrun) köyünden'de bir heyet gider.Ve dedenin cenazesini kolaylıkla kaldırıp Güzören(savrun)'e getirip defnederler.

Bu günkü Güzören köyü mezarlığının 200-300 metre kuzey doğusundaki meşe ağaçlarının yanında sade bir kabirde yatmaktadır. Geçtiğimiz günlerde Güzören köylüleri Dede'nin kabrinin üzerini sade bir türbe ile kapattılar.Bu kabrin başında yıllardır yağmur duası yapılır.yağmur duasına çevreden heryıl artan bir katılım olur ve o gün güzören köylüleri tüm misafirleri ağırlayarak yemek ikram ederler.